MIĘDZY WŁADCĄ A PODDANYM

Natomiast między władcą a poszczególnym pod­danym zachodzi stosunek nadrzędności: z jednej strony stosunek opiekuna do podopiecznego, z dru­giej — sługi do pana. Istnieje między nimi rodzaj poszanowania, stanowiący wyraz infeodacji dobro­wolnie przyjętej lub narzuconej. Przejawem tego jest wszelka etykieta, stanowiąca niejako uroczy­ste stwierdzenie zależności czy poddańczego hołdu, jaki chłop pańszczyźniany składa panu, wasal — suwerenowi, młodzik — starcowi, uczeń — mi­strzowi, inicjowany — inicjującemu, profan (tzn. „pospolity”) — wtajemniczonemu.Spośród tych relacji jedne są lub stopniowo sta­ją się dziedziczne, inne — to stany przejściowe, podporządkowane jednak biegowi czasu. Młodzik dorasta, syn z czasem sam staje się ojcem, nie przestając jednak być synem własnego ojca, po­dobnie jak młody człowiek nigdy nie doścignie starszego wiekiem. Tak więc wszystkie te stosunki składają się na nieodwracalny liniowy porządek świata, kontrastujący z kolistym, zrównoważonym porządkiem społeczeństw podzielonych na bractwa.